Bu çalışma, okul müdür yardımcılarının empatik beceri düzeylerini ölçmek ve eğitim yöneticilerinin iletişim yeteneklerine katkıda bulunmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma, empati kavramının eğitim kurumları bağlamında ne denli önemli olduğunu vurgulamaktadır.Empati Kavramı ve Empatik Tepki Basamakları
Empati, bir bireyin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla yaklaşması, o kişinin duygu ve düşüncelerini doğru bir şekilde anlaması, hissetmesi ve bu anlayışı kendisine iletmesi sürecidir. Bu sürecin tamamlanabilmesi için kişinin anladığını karşı tarafa aktarması esas teşkil eder.
Empatik tepkiler, etkisizden etkiliye doğru üç temel basamakta sınıflandırılmaktadır:
• Onlar Basamağı: Bu seviyede birey, karşıdaki kişinin sorunlarıyla doğrudan ilgilenmez, onun duygularına odaklanmaz ve genellikle genel geçer tavsiyelerde bulunur. Kendi duygu ve düşüncelerini belirtme eğiliminde değildir.
• Ben Basamağı: Bu basamakta empatik tepki veren kişi, sorun sahibinin duygu ve düşüncelerine eğilmek yerine, onu eleştirir, yargılar ve kendi deneyimlerini ön plana çıkararak akıl verme eğilimindedir. Sorun sahibini yalnız bırakıp kendi sorunlarını anlatmaya başlayabilir.
• Sen Basamağı: En kaliteli empatik tepki seviyesi olan bu basamakta, kişi sorun sahibinin rolüne girerek olaylara onun bakış açısıyla yaklaşır. Karşıdaki kişiyi yargılamadan ve dikkatle dinleyerek onun rahatlamasını sağlar. Gerçek empati, kişiyi iyi dinlemek, onu anladığınızı hissettirmek, meselesine vakıf olduğunuzu göstermek ve olumsuz durumdan kurtarmak için destekleyici önerilerde bulunmakla mümkündür. Nasrettin Hoca’nın “Damdan düşenin halinden yine damdan düşen anlar” sözü, bu anlayışın önemini vurgular.
Okul Yöneticileri İçin Empatinin Önemi
Eğitim sistemindeki yapısal ve işleyişsel eksikliklerin giderilmesinde yetkin okul yöneticilerinin varlığı kritik öneme sahiptir ve okul başarısının anahtarı konumundadır. Okul müdür yardımcıları, hiyerarşik yapı içerisinde üstleri (okul müdürü) ve astları (öğretmenler, diğer çalışanlar) arasında bir köprü görevi üstlenirler. Bu iki yönlü iletişimde zaman zaman aksaklıklar yaşanabilmektedir.
Empatik beceriye sahip yöneticiler, çalışanlarıyla daha etkili iletişim kurar, onları dinler, anlar, sorunları iş birliği içinde ele alır ve moral-motivasyon açısından destekleyici bir tutum sergiler. Bu yaklaşım, kurumsal performansı da yükseltir. Empatik yaklaşımdan yoksun yöneticiler ise daha mesafeli, benmerkezci olabilir ve diğerlerini anlama çabası göstermeyebilir.
Yöneticinin empatik iletişim kurarak çalışma arkadaşlarını anlamaya çalışması, sorunlara onların penceresinden bakabilmesi, ruh hallerini hissedebilmesi ve olası tepkilerini tahmin edebilmesi, hem iletişimi hem de rutin iş süreçlerini önemli ölçüde kolaylaştırır. Empati, çalışanları şımartmak veya her dediklerine hak vermek anlamına gelmemekte, aksine bir denge kurmayı gerektirmektedir. Karşılıklı empatik anlayışın geliştirildiği bir ortamda, çatışmalar azalır, çalışanlar daha hoşgörülü olur ve gerçek amaçlarına odaklanabilirler. Bu durum, yöneticiler ve personel için karşılıklı fayda sağlayarak çalışma ortamında çatışmaları, kırılmaları ve şikayetleri azaltır.
Okul Müdür Yardımcılarının Empatik Eğilimleri Üzerine Araştırma Bulguları
Denizli ili Pamukkale ilçesinde görev yapan 111 okul müdür yardımcısı ile gerçekleştirilen bu tanımlayıcı ve kesitsel tarama çalışması, müdür yardımcılarının empatik beceri düzeylerini incelemeyi hedeflemiştir. Araştırma verileri, “Kişisel Bilgi Formu” ve Üstün Dökmen tarafından geliştirilen “Empatik Eğilim Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler, SPSS 24.0 paket programı yardımıyla frekans, yüzdelik dağılımlar, t testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) kullanılarak analiz edilmiştir.
Temel Bulgular:
• Araştırmaya katılan müdür yardımcılarının empatik eğilim düzeyi, 100 üzerinden ortalama 69.65 olarak saptanmıştır.
• Okul müdür yardımcılarının empatik beceri düzeylerinin cinsiyet, mezuniyet durumu, mesleki deneyim, medeni hal, gelir düzeyi ve mesleki kişisel gelişim gibi demografik değişkenlere göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir (p>.05). Bu sonuç, bu tür değişkenlerin müdür yardımcılarının empati kurma eğilimlerini etkilemediğini ortaya koymaktadır.
Literatürde cinsiyet ve mesleki kıdem gibi değişkenlerin empati düzeyleri üzerindeki etkisi konusunda farklı bulgular yer alsa da, bu araştırma Pamukkale ilçesindeki müdür yardımcıları özelinde demografik özelliklerin empatik eğilimleri anlamlı şekilde etkilemediğini göstermiştir.
Öneriler
Bu araştırmanın bulguları doğrultusunda aşağıdaki önerilerde bulunulmaktadır:
1. Yönetici Seçim Kriterleri: Kurum sahipleri ve yönetici pozisyonlarına atama yapacak yetkililer, yönetici seçim süreçlerinde empati kurma becerisi gibi kişilik özelliklerini dikkate almalıdır. Adayların yeniliklere ve yenilenmeye açık, araştırmacı, gerekli bilgi ve beceriye sahip, grubun yapısına yön verebilecek nitelikte olması önemlidir.
2. Sürekli Eğitim ve Gelişim: Empati becerileri eğitim yoluyla geliştirilebilir özelliktedir. Bu nedenle, yöneticiler için düzenli olarak eğitim seminerleri düzenlenmeli, katılımları teşvik edilmeli ve danışmanlık hizmetleri alabilecekleri yapılar oluşturulmalıdır.
3. Eğitim Fakülteleri Müfredatı: Geleceğin eğitimcileri ve yöneticileri olacak Eğitim Fakültesi öğrencilerine, lisans dersleri kapsamında yönetsel empatiyi konu alan, sorun çözmeye ve uygulamaya yönelik programlarla zenginleştirilmiş dersler sunulmalıdır. Bu, mezunların liderlik rollerinde daha empatik yaklaşımlar sergilemelerine katkı sağlayacaktır.
4. Gelecek Araştırmaları: Benzer çalışmaların resmî ve özel eğitim kurumlarında görev yapan yöneticiler arasında karşılaştırmalı olarak yürütülmesi, yöneticilerin ve öğretmenlerin empati algılarındaki farklılıkların incelenmesi, liderlik özellikleri ile empatik beceri düzeylerinin kıyaslanması, stres, kaygı ve iş doyum düzeyleri gibi farklı özelliklerle empatinin ilişkisinin araştırılması ve empatik beceriyi geliştirmeye yönelik deneysel araştırmaların planlanması önerilmektedir.
Listen As a Podcast
This blog post was automatically generated by AI using the article as the source. Some data may have been lost during the creation process. You are encouraged to review the original article.
Click here for original article
Mulcar, M. (2024). OKUL MÜDÜR YARDIMCILARININ EMPATİK EĞİLİMLERİNİN İNCELENMESİ. Uluslararası Öğrenen Toplum Dergisi, 1(1), 32-51. https://doi.org/10.64782/istlj11033251
